Dodane: Marta Data: 2023-07-31 09:00:15 (czytane: 11719)
79 lat temu, 31 lipca 1944 roku, dowódca Armii Krajowej - gen. Tadeusz Komorowski "Bór" - podjął historyczną decyzję o rozpoczęciu Powstania Warszawskiego. Po pięciu latach konspiracyjnej walki, żołnierze podziemia przystąpili do otwartej walki z najeźdźcami niemieckimi, by przywrócić Polsce wolność i ukarać zbrodniarzy za ich dokonane okrucieństwa.
"Po pięciu blisko latach nieprzerwanej i twardej walki prowadzonej w podziemiach konspiracji stajecie dziś otwarcie z bronią w ręku"- głosiło wezwanie.
O podjęciu walk w stolicy zadecydowano 21 lipca 1944 r. na spotkaniu generałów Tadeusza Komorowskiego „Bora”, Leopolda Okulickiego „Niedźwiadka” i Tadeusza Pełczyńskiego „Grzegorza”.
Przez kilka następnych dni trwały konsultacje wewnątrz KG AK, której stanowisko przedstawiono następnie Janowi S. Jankowskiemu Delegatowi Rządu na Kraj w celu uzyskania jego akceptacji. Odbyło się także w tym czasie posiedzenie Rady Jedności Narodowej, na którym opowiedziano się za opanowaniem Warszawy przed wkroczeniem do niej Armii Czerwonej.
25 lipca 1944 r. gen. Komorowski wysłał do Londynu depeszę skierowaną do Naczelnego Wodza gen. Kazimierza Sosnkowskiego, w której stwierdzał: „Jesteśmy gotowi w każdej chwili do walki o Warszawę. Przybycie do tej walki Brygady Spadochronowej będzie miało olbrzymie znaczenie polityczne i taktyczne. Przygotujcie możliwość bombardowania na nasze żądanie lotnisk pod Warszawą. Moment rozpoczęcia walki zamelduję”.
Zdj. Generał „Bór” (drugi z lewej) i pułkownik „Radosław” (następny) na odprawie w okolicach fabryki Kammlera przy ul. Dzielnej na Woli /Wikipedia/
Tego samego dnia Rada Ministrów wydała uchwałę, w której upełnomocniła Delegata Rządu „do powzięcia wszystkich decyzji wymaganych tempem ofensywy radzieckiej, w razie konieczności bez uprzedniego porozumienia się z Rządem”. Dzień później premier Stanisław Mikołajczyk polecił ministrowi spraw wewnętrznych przesłać do kraju informację o tym, iż: „Na posiedzeniu Rządu RP zgodnie zapadła uchwała upoważniająca Was do ogłoszenia powstania w momencie przez was wybranym”.
Premier Mikołajczyk, udający się pod koniec lipca na rozmowy ze Stalinem, liczył iż ewentualny wybuch powstania w stolicy wzmocni jego pozycję negocjacyjną wobec Sowietów.
Opinii premiera nie podzielał Naczelny Wódz gen. Kazimierz Sosnkowski, który uważał, iż w zaistniałej sytuacji, zbrojne powstanie pozbawione jest politycznego sensu i w najlepszym przypadku zmieni jedną okupację na drugą. W depeszy do gen. Komorowskiego z 25 lipca 1944 r. stwierdzał m.in. „W obliczu szybkich postępów okupacji sowieckiej na terytorium kraju trzeba dążyć do zaoszczędzenia substancji biologicznej narodu w obliczu podwójnej groźby eksterminacji”. Gen. Sosnkowski, jako Naczelny Wódz, nie podjął jednak jednoznacznej decyzji zabraniającej rozpoczęcia powstania.
Zdj. Rząd Stanisława Mikołajczyka. Rok 1944 /Wikipedia/
31 lipca po południu dowódca AK gen. Tadeusz Komorowski "Bór" spotkał się z płk Antonim Chruścielem, który przekazał "Borowi" nieprecyzyjną - jak się potem okazało - wiadomość o tym, że sowieckie czołgi są już na przedmieściach Pragi. Ta niesprawdzona informacja była jednym z powodów, dla którego wahający się jeszcze "Bór" podjął ostatecznie decyzję, że powstanie wybuchnie 1 sierpnia.
Przebieg kluczowej narady 31 lipca i podjętej wówczas decyzji o wybuchu Powstania Warszawskiego tak w swoich wspomnieniach przedstawił "Bór" Komorowski: "Tegoż dnia komendant Okręgu Warszawa-Miasto, +Monter+, oczekiwany był w kwaterze głównej o godzinie 6 po południu. Zjawił się niespodziewanie o piątej, z wiadomością, że sowieckie oddziały pancerne wdarły się w przyczółek niemiecki, zdezorganizowały jego obronę i że Radość, Miłosna, Okuniew, Wołomin i Radzymin są już w rękach rosyjskich. Po krótkiej naradzie uznałem, że nadszedł właściwy moment do rozpoczęcia walki o Warszawę".
Tego samego dnia ok. godz. 19 z gmachu przy ul. Filtrowej 68, gdzie mieściła się konspiracyjna kwatera sztabu dowódcy Okręgu AK Warszawa-Miasto, płk Chruściel "Monter" wysłał zaszyfrowaną wiadomość o godzinie "W". "Alarm - do rąk własnych Komendantom Obwodów (…). Nakazuję +W+ dnia 1.8. godzina 17. Adres m.p. Okręgu: Jasna nr 22 m. 20 czynny od godziny +W+. Otrzymanie rozkazu natychmiast kwitować" – rozkazywał komendant Okręgu AK Warszawa-Miasto. Godzinę wybuchu powstania o 17.00 Chruściel uzasadniał tym, że w popołudniowym tłoku na ulicach żołnierzom podziemia łatwiej będzie niepostrzeżenie dotrzeć na miejsca zbiórek.
Decyzja gen. Komorowskiego został opublikowany z datą 1 sierpnia w "Biuletynie Informacyjnym" w drugim dniu powstania. "ŻOŁNIERZE STOLICY. Wydałem dziś upragniony przez Was rozkaz do jawnej walki z odwiecznym wrogiem Polski, najeźdźcą niemieckim. Po pięciu blisko latach nieprzerwanej i twardej walki prowadzonej w podziemiach konspiracji stajecie dziś otwarcie z bronią w ręku, by Ojczyźnie przywrócić Wolność i wymierzyć zbrodniarzom niemieckim przykładną karę za terror i zbrodnie dokonane na ziemiach Polski. Warszawa, 1.VIII-1944 r. Dowódca Armii Krajowej (-) BÓR".
W Powstaniu Warszawskim Chruściel był dowódcą całości walczących sił. 9 września 1944 r. skierował list do dowódcy AK gen. "Bora", domagając się odwleczenia decyzji kapitulacji. Awansowany do stopnia generała brygady rozkazem Naczelnego Wodza z 14 września 1944 r. "za wybitne dowodzenie i przykład osobistego męstwa w walkach o Warszawę".
Zdj. Odezwa władz powstańczych rozplakatowana na ulicach miasta 1 sierpnia 1944 /Wikipedia/
Antoni Chruściel przed I wojną światową działał w ruchu niepodległościowym; w szeregi odrodzonego Wojska Polskiego trafił w grudniu 1918 r. W kampanii polskiej 1939 r. dowodził 82. Syberyjskim Pułkiem Strzelców. Po kapitulacji twierdzy w Modlinie został wzięty do niewoli i osadzony w niemieckim obozie jenieckim w Działdowie (Soldau); w końcu października tego roku został zwolniony.
Od czerwca 1940 r. Chruściel działał w konspiracji. Należał do zwolenników wybuchu powstania w Warszawie, choć zarazem przestrzegał przed skutkami niedostatku broni i amunicji. W Powstaniu Warszawskim był dowódcą całości walczących sił. Po kapitulacji oddziałów powstańczych przebywał w obozach jenieckich w Niemczech, gdzie uwolniły go oddziały amerykańskie.
Po demobilizacji oddziałów polskich w 1948 r. pozostał na emigracji w Londynie. Od 1956 r. mieszkał w Waszyngtonie; tam też zmarł w 1960 r. W 2004 r. jego prochy zostały przewiezione do Polski i pochowane na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach.
(PAP)
Zdjęcia:Wikipedia
Zaproszenie na III Edycję Półmaratonu Buskiego
Niezwykła liturgia Wielkiego Czwartku
Triduum Paschalne. Zwyczaje i wierzenia
Zderzenie samochodu osobowego z autobusem szkolnym w Starej Zagości
Życzenia Wielkanocne dla Mieszkańców Powiatu Buskiego
Świętokrzyskie zwyczaje wielkanocne
Obchody 161. rocznicy Bitwy pod Grochowiskami (foto)
24 marca przypada Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką
Życzenia Wielkanocne dla Mieszkańców Powiatu Buskiego
Obchody 161. rocznicy Bitwy pod Grochowiskami (foto)
24 marca przypada Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką
21 marca: Światowy Dzień Osób z Zespołem Downa
Piotr Łojek Świętokrzyskim Kuratorem Oświaty: Wojewoda wręczył akt powołania
Jak osiągnąć równowagę między życiem prywatnym a zawodowym? - Porady
Pierwsze 'trzynastki' dla emerytów i rencistów przed Wielkanocą
Zaproszenie na III Edycję Półmaratonu Buskiego
Mecz SSF EWENTA Wisła Opatowiec vs GKS Futsal Tychy - Transmisja LIVE
Mecz BSF Busko-Zdrój vs Zaremba Transport Futsal Pińczów - Transmisja LIVE
XIII Ogólnopolski Turniej w Gimnastycznym Trójboju Sprawnościowym w Złotej - (foto)
Zgłoś drużynę do Turnieju o Puchar Tymbarku
Decydujące starcie o awans: Kazimierza Wielka kontra Łańcut - Transmisja LIVE
Podsumowanie IV Memoriału Szymona Kowala w Futsalu (video)
Mecz SSF Ewenta Wisła Opatowiec vs WKS Śląsk Futsal Wrocław - Transmisja LIVE
Akademia Piłkarska Champions Busko-Zdrój poszukuje nowego trenera
Mecz Zaremba Transport Futsal Pińczów vs BSF Busko-Zdrój - zapis Transmisji LIVE
48. Buskie Spotkania z Folklorem: Święto muzyki ludowej
Ogólnopolski Konkurs Poetycki 'O Laur Adama - 2024'
Święto Kobiet - Życzenia od Redakcji
Bajkowy Dzień Teatru w Pacanowie
Teatr Ciut Frapujący charytatywnie
Magiczny świat przygód na 15. Festiwalu Gier i Komiksów w Europejskim Centrum Bajki
Wystawa 'Powstanie Styczniowe na Ponidziu': Wielka historia z lokalnymi wątkami! (foto)
Kwiatowe Inspiracje: Wspólna ekspozycja malarstwa czterech artystek
Zapraszamy na Wernisaż Wystawy 'Powstanie Styczniowe na Ponidziu' (video)
Boże Narodzenie w Sztuce Ludowej: Niezwykła wystawa w Muzeum Regionalnym w Pińczowie (foto)
Okła-Drewnowicz o założeniach bonu senioralnego
Wybory do Parlamentu Europejskiego
Zakończyło się zgłaszanie komitetów wyborczych
Michał Skotnicki wicewojewodą świętokrzyskim
Termin wyborów samorządowych 2024r.
Rząd planuje wprowadzić ulgi dla mikroprzedsiębiorców i nowe zasady zasiłku chorobowego
Wojciech Legawiec nowym Prezesem ARiMR
Miliony na Lokalne Strategie Rozwoju: Inwestycje w świętokrzyskim (foto/video)
Spotkanie Wigilijne PO w Busku-Zdroju. Życzenia dla mieszkańców naszego regionu (foto/video)
Bez drastycznych zmian: Plan nowego Wojewody Świętokrzyskiego
Komentarze (4) |
Szwagier (2023-08-01 11:31:50)
Pomimo tylu komentarzy oceniających Powstanie i jego zasadność... Cześć i Chwała Bohaterom, którzy żyli w czasie piekła na ziemi i mieli odwagę się mu przeciwstawić.
z historii (2023-08-01 11:22:59)
gen. Anders powiedział, że ci którzy wydali rozkaz wzniecenia Powstania powinni stanąć przed sądem. Postanie to nie tylko walka i bohaterstwo, to tysiące spalonych zwłok cywilów, to tysiące zgwałconych i zamęczonych kobiet i dziewcząt, to mieszkańcy przeganiający powstańców ze swoich domów gdyż chcieli ocalić mienie i życie. A Rząd Londyński to dowód niekompetencji. Przed ucieczką nakradli tyle w twardej walucie, a na granicy podpisywali dekrety nakazujące walkę z wrogiem.
jacek (2023-07-31 18:51:50)
powstanie niepotrzebne zginelo ok 200000 cywili zrojnowano cala warszawe zle oceniono mozliwosci naszego wojska
Polska (2023-07-31 11:23:38)
Tragiczna data za którą nikt z nich nie odpowiedział. Gen Okulicki wg niektórych danych -rosyjski szpieg.
Buskie Samorządowe Centrum Kultury serdecznie zaprasza na kolejne wydarzenie z cyklu "Podwieczorek z Gwiazdą". Tym razem gościem specjalnym będzie niezwykle utalentowana artystka - Katarzyna Żak.